โรคพยาธิหนอนหัวใจในสัตว์เลี้ยง

โรคพยาธิหนอนหัวใจคืออะไร

เกิดจากพยาธิตัวกลมที่ชื่อ Dirofilaria immitis เข้าไปอาศัยอยู่ในหัวใจและปอดของสุนัขหรือแมว โดยยุงเกือบทุกชนิดสามารถเป็นพาหะนำเชื้อนี้ได้

สุนัขและแมวติดโรคพยาธิหนอนหัวใจได้อย่างไร

วงจรชีวิตของพยาธิหนอนหัวใจในสุนัข

เริ่มจากพยาธิหัวใจตัวเต็มวัยผสมพันธุ์กันภายในตัวสุนัขแล้วออกลูกเป็นตัวอ่อนระยะที่ 1 อาศัยอยู่ในระบบไหลเวียนเลือด เมื่อยุงตัวเมียมาดูดเลือดสุนัขจะได้รับตัวอ่อนระยะที่ 1 นี้ไปและใช้เวลา 8-17 วัน เติบโตจนเป็นตัวอ่อนระยะที่ 3 อยู่ภายในท่อน้ำลายของยุง หลังจากนั้นพอยุงไปกัดสุนัขตัวใหม่ก็จะปล่อยตัวอ่อนระยะติดเชื้อ (ระยะที่3) นี้เข้าสู่กระแสเลือดของสุนัขตัวใหม่ เติบโตที่ชั้นใต้ผิวหนัง ไขมันหรือกล้ามเนื้อ กลายเป็นตัวอ่อนระยะที่ 4 (ใช้เวลา 1-12 วัน) และ สุดท้ายกลายเป็นตัวเต็มวัย ใช้เวลารวม 50-68 วัน หลังจากถูกยุงที่มีตัวอ่อนพยาธิกัด

พยาธิหัวใจตัวเต็มวัยแรกๆ จะมีความยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร จะเข้าสู่หลอดเลือดและเคลื่อนไปอาศัยอยู่ที่ปอดและหัวใจ และเติบโตจนพร้อมผสมพันธุ์ (ตัวผู้ความยาว 15-18 เซนติเมตร ตัวเมียยาว 25-30 เซนติเมตร) ออกลูกมาเป็นตัวอ่อนระยะที่ 1 เมื่อยุงมาดูดเลือดจะแพร่พยาธิต่อ รวมระยะเวลาทั้งหมดหลังสุนัขได้รับพยาธิราว 184 – 210 วัน

*รู้หรือไม่ว่าพยาธิหนอนหัวใจตัวเต็มวัยในสุนัขมีอายุยืนถึง 5-7 ปี

วงจรชีวิตของพยาธิหนอนหัวใจในแมว

เหมือนกับในสุนัข แต่แมวจะติดเชื้อพยาธิหัวใจได้ยากกว่าสุนัข และใช้เวลานานกว่าในการพัฒนาเป็นตัวเต็มวัย หรือได้รับตัวอ่อนมาแต่ไม่เติบโตจนเป็นตัวเต็มวัยได้ และตัวเต็มวัยจะมีอายุราว 2-3 ปี

อาการของสุนัขและแมวที่เป็นโรคพยาธิหนอนหัวใจ

สุนัข : อ่อนแรง ไอ หายใจลำบาก มีภาวะหัวใจวาย ท้องมาน

แมว : มักแสดงอาการไอ หายใจลำบากรุนแรง คล้ายหอบหืด อันเนื่องมาจากเกิดการอักเสบจากการรบกวนของตัวพยาธิ (Heartworm Associated Respiratory Disease หรือ HARD) อาจมีอาการอาเจียน ซึม

*ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจเกิดภาวะเลือดจาง ตับวาย ไตวาย ลิ่มเลือดอุดตัน และเสียชีวิตได้

การวินิจฉัยโรคพยาธิหนอนหัวใจ

1.ตรวจเลือดเพื่อหาตัวอ่อนระยะที่ 1

2.ตรวจเลือดเพื่อหาแอนติเจนจากพยาธิหัวใจตัวเมีย

3.ตรวจเลือดเพื่อหาแอนติบอดี้ต่อพยาธิหัวใจ

4.ตรวจหัวใจด้วยคลื่นสะท้อนความถี่สูง เพื่อหาพยาธิหัวใจตัวเต็มวัย

**รู้หรือไม่ว่าการวินิจฉัยโรคพยาธิหนอนหัวใจในแมวนั้นยากกว่าในสุนัขมาก

การรักษา

มีทั้งการกำจัดตัวพยาธิโดยตรงและการรักษาแบบประคับประคอง โดยขึ้นอยู่กับอาการและระยะการป่วยของสัตว์แต่ละราย ซึ่งสัตวแพทย์จำเป็นต้องตรวจประเมินอย่างละเอียดก่อนเริ่มให้การรักษา

การป้องกันโรคพยาธิหนอนหัวใจ

สามารถเริ่มให้ยาเพื่อป้องกันได้ตั้งแต่อายุ 8 สัปดาห์ (ขึ้นอยู่กับชนิดของยาและผลิตภัณฑ์) และควรทำต่อเนื่องกันทุก 1 เดือน หากเริ่มป้องกันหลังจากสุนัขอายุ 7 เดือน ควรทำการตรวจการติดพยาธิหัวใจก่อน

เอกสารอ้างอิง

Atkins C. Canine and feline heartworm disease. Textbook of veterinary internal medicine. 2017. Current canine guidelines for the prevention, diagnosis, and management of heartworm (Dirofilaria immitis) infection in dogs. American Heartworm Society. 2018 Summary of the current feline guidelines for the prevention, diagnosis, and management of heartworm (Dirofilaria immitis) infection in cats. American Heartworm Society. 2020